Ibn ‘Arabi dan Ilmu Hadith

Kali ini saya ingin menyentuh ketokohan Ibn ‘Arabi dari sudut ilmu hadith pula, bagi membuktikan bahawa beliau bukan sahaja mahir dalam bidang tasawuf dan falsafah Islam, bahkan juga mempunyai penguasaan dalam bidang hadith. Meskipun, penguasaan beliau dalam bidang tersebut tidak sehebat tokoh-tokoh dalam disiplin berkenaan. Ini kerana beliau agak kurang melibatkan ilmu pengkritikan sanad hadith atau ilmu al-jarh wat-ta’dil. Penggunaan beliau terhadap kaedah kasyaf dalam kritik hadith juga turut menjadi perselisihan di kalangan ulama. Bagaimanapun, beliau masih menguasai disiplin sanad dan periwayatan hadith sepertimana yang akan kita lihat di bawah ini;

Tulisan Syeikh ‘Abdul Hayy al-Kattani dalam kitab Fihris al-Faharis wa al-Athbat

- Dalam juzuk 1, hlm. 316-319 kitab Fihris al-Faharis wa al-Athbat, Syeikh ‘Abdul Hayy bin ‘Abdul Kabir al-Kattani telah memuatkan biografi Ibn al-’Arabi (560-638H). Menurutnya, ramai para ulama yang telah menulis biografinya di dalam kitab-kitab mereka, seperti Ibn Musaddi, al-Munziri, Ibn Khatimah dalam (مرآة المرية), al-Ghabrini dalam (عنوان الدراية), dan menggambarkannya sebagai ("الشيخ الفقيه الجليل الحافظ المتصوف المحقق"), dan al-Hafiz Ibn al-Najjar dalam Mu’jamnya. Antara ulama yang memujinya ialah Imam al-Nawawi, Majduddin al-Fairuzabadi pengarang ”al-Qamus” serta lain-lain tokoh. Syeikhul-Jama’ah di Maghribi al-Hafiz Abu ’Abdillah al-Quri pernah ditanya tentangnya, jawab beliau: ”Beliau lebih alim dengan semua ilmu daripada ahli setiap ilmu itu sendiri”. Menurut Syeikh Zarruq di dalam salah sebuah syarahnya ke atas kitab al-Hikam: ”Aku bertanya kepada guru kami, Syeikh Abu al-’Abbas al-Hadhrami mengenai orang-orang yang mengingkari Ibn al-’Arabi al-Hatimi. Maka jawabnya: Demi Allah, beliau memang berhak diingkar, akan tetapi mesti dari orang yang lebih tinggi daripadanya, bukan dari orang yang hanya di tahap rendah!”

- Beliau mempunyai sebuah ijazah besar yang ditulisnya untuk Raja al-Muzaffar Baha’uddin Ghazi, anak Raja al-’Adil Abu Bakar ibn ’Ayyub, serta anak-anaknya. Beliau turut mengumumkan ijazah untuk sesiapa yang hidup semasa hayatnya. Kata al-Ghabrini: Beliau meriwayatkan dengan ijazah umum daripada Abu Tahir al-Sillafi, serta meriwayat juga dari orang lain selain beliau. Beliau memberi ijazah kepada semua orang di zamannya dan juga kepada sesiapa yang ingin meriwayat daripadanya. Beliau menyebut di dalam ijazah berkenaan guru yang memberi ijazah kepadanya secara umum, iaitu;

1. al-Qadhi Abu Muhammad ’Abdullah al-Bayadi al-Fasi.

2. al-Qadhi Abu Bakar Muhammad bin Ahmad bin Hamzah.

3. al-Qadhi Muhammad bin Sa’id bin Zarqun al-Ansari.

4. al-Muhaddith al-’Arif ’Abdul Haq al-Azdi al-Isybili.

5. Abu Syuja’ Zahir bin Rustum al-Asbahani, imam maqam di Mekah.

6. Abu ‘Abdillah Muhammad bin ‘Ulwan.

7. Abu Wa’il ibn al-’Arabi, anak saudara al-Qadhi Abu Bakar Ibn al-’Arabi.

8. Abu al-Thana Mahmud bin al-Muzaffar al-Labbad.

9. Muhammad bin Muhammad al-Bakri.

10. Dhiya’uddin ’Abdul Wahhab bin ’Ali bin Sakinah, syaikh al-syuyukh Baghdad. Ibn ’Arabi meriwayatkan daripadanya kitab Jami’ al-Tirmizi.

11. Abu al-Khair Ahmad bin Isma’il bin Yusuf al-Taliqani.

12. Abu Tahir al-Sillafi al-Asbahani.

13. Muhammad bin Misbar al-Baihaqi.

14. Jabir bin Ayyub al-Hadhrami.

15. Muhammad bin As’ad al-Qazwini.

16. al-Hafiz Abu al-Qasim ibn ’Asakir, pengarang Tarikh Dimasyq.

17. Abu al-Qasim Khalaf bin Basykuwal.

18. al-Hafiz Abu al-Faraj ibn al-Jawzi.

19. Ibn ’Abdil Karim al-Tamimi al-Fasi, dan lain-lain.

- Ibn ’Arabi turut menyebut banyak sanad-sanad beliau kepada kitab-kitab sunnah, tarikh, ansab (nasab keturunan) dan juga adab di awal kitabnya ("المسامرات"). Beliau juga membawa riwayat hidup guru-gurunya di dalam kitab (الدرة الفاخرة فيمن انتفعت به في طريق الآخرة) yang terdiri daripada dua jilid. Dan juga menyenaraikan ramai guru-gurunya sama ada lelaki dan perempuan di dalam risalahnya ("روح القدس").

- Ibn ’Arabi turut menghasilkan banyak karya-karya dalam bidang hadith dan rijal. Antaranya;

1. المصباح في الجمع بين الصحاح

2. اختصار صحيح البخاري

3. واختصار صحيح مسلم

4. اختصار جامع الترمذي

5. اختصار المحلى لابن حزم

6. الاحتفال بما كان عليه رسول الله صلى الله عليه وسلم من سني الأحوال

7. الأربعون المتقابلة في الحديث والأربعون الطوال

8. الأربعون القدسية خرجها باسناده

9. البغية في اختصار الحلية لأبي نعيم

10. ترتيب الرحلة: ذكر فيه رحلته إلى بلاد المشرق ومشايخه الذين اجتمع بهم وما سمع منهم

11. الرياض الفردوسية في الأحاديث القدسية

12. مشكاة الأنوار فيما روي عن الله من الأخبار (101 حديثا مسندا)

13. شمائل النبي صلى الله عليه وسلم

14. كنـز الأبرار فيما روي عن النبي صلى الله عليه وسلم من الأدعية والأذكار

15. مختصر السيرة النبوية

16. المحجة البيضاء في الحديث

17. مفتاح السعادة في الجمع بين الصحيحين وقسم من الترمذي

18. الكوكب الدري في مناقب ذي النون المصري

- Kata Syeikh ‘Abdul Hayy bin ‘Abdul Kabir al-Kattani: Saya meriwayatkan semua sanad Syeikh Muhyiddin (Ibn ’Arabi) sama ada hadith mahupun kitab, dari jalan riwayat al-Hafiz al-Suyuti, daripada Muhammad bin Muqbil, daripada Abu Talhah al-Harawi al-Zahid, daripada al-Hafiz Syarafuddin ’Abdul Mu’min bin Khalaf al-Dimyati, daripada Sa’duddin bin al-Syaikh al-Akbar, daripada bapanya (Ibn ’Arabi). Al-Suyuti juga meriwayatkannya daripada Khadijah binti al-Zain al-Armawi, daripada ’A’isyah binti Muhammad bin ’Abdul Hadi, daripada al-Hajjar, daripada al-Hafiz Muhibbuddin ibn al-Najjar, daripada beliau.

- Kata Syeikh ‘Abdul Hayy bin ‘Abdul Kabir al-Kattani lagi: Saya turut meriwayatkannya daripada al-’Arif billah Muhammad bin ’Ali al-Habsyi di Iskandariyah secara lisan, daripada Muhammad bin Ibrahim al-Salawi di Fas, daripada Syeikh Muhammad Salih al-Ridhawi al-Bukhari, daripada Rafi’uddin al-Qandahari, daripada Muhammad bin ’Abdullah al-Maghribi, daripada ’Abdullah bin Salim al-Basri, daripada al-Burhan al-Kurani, daripada al-’Arif al-Qusyasyi, daripada al-Syihab al-Syinawi, daripada al-Syams al-Ramli, daripada al-Qadhi Zakariyya, daripada Abu al-Fath al-Maraghi, daripada al-Hafiz Baha’uddin al-’Uthmani al-Makki, daripada al-Hafiz Abu Nasr Muhammad bin Muhammad al-Syirazi, daripada Ibn ’Arabi al-Hatimi (قدس سره).

- Tidak kosong satu fihris pun (kitab sanad) daripada fihris-fihris ulama terdahulu dan terkemudian sama ada fuqaha’ dan muhaddithin dari menyebut sanad karya-karya Ibn ’Arabi dan juga kitab Futuhatnya. Yang terakhir sekali ialah al-Syawkani dan ulama peringkatnya. Sekiranya anda ingin tahu kadar kedudukan Ibn ’Arabi dan hujah ulama yang mempertahankannya, maka rujuklah kitab ("الرد المتين على منتقص العارف محيي الدين") oleh Syeikh ’Abdul Ghani al-Nabulusi al-Dimasyqi.

Al-Muhaddith Subhi al-Samarra’i Meriwayatkan Sunan al-Tirmizi Melalui Jalur Riwayat Ibn ’Arabi

Kata beliau: ”Saya telah baca sebahagiannya (Sunan al-Tirmizi) dan mengijazahkan kepada saya keseluruhannya oleh ;

1. al-’Allamah al-Sayyid Muhammad al-Hafiz al-Tijani, katanya: Saya telah baca Sunan al-Tirmizi pada
2. al-’Allamah al-Muhaddith al-Sayyid Badruddin al-Hasani, daripada
3. Syeikh Ibrahim al-Saqa, daripada
4. Syeikh al-Amir al-Saghir, daripada
5. Syeikh al-Amir al-Kabir, daripada
6. Syeikh al-Sa’idi, daripada
7. Syeikh ’Aqilah al-Makki, daripada
8. Syeikh Hasan al-’Ujaimi, daripada
9. Syeikh Ahmad al-Qusyasyi, daripada
10. Syeikh Ahmad bin ’Ali al-Syafawi, daripada
11. Syeikh ’Ali bin ’Abdul Quddus al-Syinawi, daripada
12. Syeikh ’Abdul Wahhab al-Sya’rani, daripada
13. Syeikh Zakariyya Muhammad bin Muhammad al-Faqih, daripada
14. Zainuddin al-Maraghi al-’Uthmani, daripada
15. Syarafuddin Isma’il bin Ibrahim al-Jabarti, daripada
16. al-Musnid Abu al-Hasan ’Ali bin ’Umar al-Wani, daripada
17. Muhyiddin Ibn ’Arabi al-Hatimi al-Ta’i, daripada
18. Syeikh ’Abdul Wahhab bin ’Ali bin Sakinah al-Baghdadi, daripada
19. Abu al-Fath ’Abdul Malik bin ’Abdullah al-Karukhi, daripada
20. al-Hafiz Abu Isma’il ’Abdullah bin Muhammad al-Ansari al-Harawi, daripada
21. ’Abdul Jabbar al-Jarrahi, daripada
22. Abu al-’Abbas Muhammad bin Ahmad bin Mahbub al-Mahbubi, daripada
23. Imam al-Tirmizi”. (mukadimah Fadha’il al-Kitab al-Jami’, h. 19)

Sanad ini menjelaskan bahawa jalur riwayat hadith Ibn ’Arabi masih diriwayatkan orang sehingga sekarang ini.

والله أعلم